Naked 1993

“Naked” (1993) – سینمای رئالیستی با ضربه‌های تلخ و خشن

مایک لی فیلمسازیه که سینماش بر پایه واقع‌گرایی بنا شده، و تو Naked این رو به نهایت خودش می‌رسونه. یه فیلم سیاه، تلخ، و بی‌رحم که آدم‌ها رو بدون آرایش، بدون فریب، همون‌جوری که هستن نشون می‌ده. اما سؤال اینجاست: این نوع نگاه چقدر سینماییه؟ چقدر عمیقه؟ و آیا صرفاً نمایش فلاکت، خودش ارزش محسوب می‌شه؟

ساختار: جریانی از لحظه‌ها، بدون مسیر مشخص
قصه‌ی مشخصی نداره، بیشتر یه جور «پرسه‌زنی» تصویریه. یه مرد آواره به نام جانی (دیوید تیولیس) که لندن رو زیر پا می‌ذاره، از این و اون سؤاستفاده می‌کنه، فلسفه‌بافی می‌کنه، با بقیه کلنجار می‌ره، اما هیچ‌جا نمی‌مونه. یه نگاه ضدقهرمانانه‌ی مدرن، ولی بدون کشمکشِ درونی جدی. یعنی ما با یه کاراکتر پرحرف طرفیم که فقط داره می‌گه، اما به کجا می‌رسه؟ به هیچی. اینجاست که فیلم، حتی در فرم خودش، دچار مشکل می‌شه.

بصری: زشت، اما کنترل‌شده
تصویرهای فیلم، کنتراست‌های شدیدی دارن. زوایای دوربین، دستی و گاهی پرتنش. لندن اینجا یه شهر سرده، یه دنیای بی‌رحم که هر کی به هر کیه. نورپردازی خام و عمدی، باعث می‌شه یه حس مستندگونه ایجاد بشه، اما در جاهایی بیش از حد اغراق‌شده‌ست. پس بله، فرم، در خدمت محتواست، اما از یه جایی به بعد، کارگردان بیشتر درگیر نمایش خشونت و فلاکت می‌شه تا روایت داستان.

بازی‌ها: دیوید تیولیس و شمایل یک لمپن فیلسوف‌نما
تیولیس یه اجرای درگیرکننده داره. با یه سری مونولوگ طولانی و نفس‌گیر، یه آدم خیابونیِ خوش‌زبان که فلسفه‌بافی می‌کنه، اما تهش چی؟ یه آدم پوچ که از زندگی چیزی نفهمیده، فقط بلده زخم بزنه. یه جاهایی یاد تراویس بیکل Taxi Driver می‌افتیم، ولی تفاوت اینجاست که تراویس، یه کشمکش درونی داشت، اما جانی فقط یه آدمیه که از همه چیز و همه کس بیزاره.

مشکل اصلی فیلم: نمایش بدون تحلیل
فیلم‌های تلخ زیاده، اما سؤال اینجاست که این تلخی، به چه دردی می‌خوره؟ تو Naked ما یه سری سکانس‌های زجرآور می‌بینیم، یه مشت شخصیت درهم‌شکسته، اما فیلم چقدر تحلیل داره؟ چقدر چیزی فراتر از نمایش فلاکت ارائه می‌ده؟ خیلی کم.

نتیجه‌گیری: فیلمی که تأثیر داره، اما ناقصه
مایک لی یه کارگردان مهمه، فیلمش هم حس داره، ضربه می‌زنه، اما نهایتاً تبدیل به یه نمایش صرف از پوچی و لمپنیسم می‌شه، بدون اینکه حرف عمیقی بزنه. این تفاوتشه با یه شاهکار مثل A Clockwork Orange یا Taxi Driver. اون‌ها پوچی رو نشون می‌دن، ولی تحلیل هم دارن. Naked درگیر «واقع‌گرایی برای واقع‌گرایی» شده و همونجا گیر کرده.

پس فیلم خوبه؟ بستگی داره. اگه دنبال یه تجربه خالص از پوچی و سردرگمی هستید، بله. ولی اگه انتظار تحلیل عمیق‌تر از این سرگشتگی دارید، فیلم راه به جایی نمی‌بره.

فکر کنم تا حالا بیشتر از 10 بار دیدمش عالیه